Hoàn thiện khung pháp lý mở rộng diện tích các hệ sinh thái tự nhiên

Ngày 15/12, tại Hà Nội, gần 100 chuyên gia trong lĩnh vực bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học đã tham dự hội thảo tham vấn “Đánh giá tiềm năng và định hướng phát triển OECM tại Việt Nam” do Cục Bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học (Bộ Tài nguyên và Môi trường), Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam (WWF-Việt Nam) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) đồng tổ chức.

Sự kiện nằm trong khuôn khổ các hoạt động hợp tác phát triển được tài trợ bởi Bộ Hợp tác Kinh tế và Phát triển Cộng hòa liên bang Đức (BMZ) và Bộ Kinh tế và Hành động Khí hậu Đức (BMWK).

Thời gian qua, Chính phủ Việt Nam trong nỗ lực hợp tác với các đối tác phát triển quốc tế đã và đang hướng tới tăng cường công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học dựa trên các khu vực có biện pháp bảo tồn hiệu quả khác ngoài khu bảo tồn thiên nhiên (Other Effective area-based Conservation Measures - OECM). Lộ trình mở rộng diện tích OECM cho thấy hướng đi rõ ràng nhằm thực hiện cam kết đối với Công ước về đa dạng sinh học (CBD) của Liên hợp quốc mà Việt Nam là một trong 168 bên tham gia.

Hội nghị lần thứ 15 các bên tham gia CBD (còn gọi là COP 15 diễn ra tại Côn Minh, Trung Quốc hồi tháng 10/2021) đã thông qua Khung đa dạng sinh học toàn cầu Kunming - Montreal nhằm định hướng công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học trên toàn cầu đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, trong đó kêu gọi thế giới bảo t???n 30% diện tích đất liền và biển của trái đất thông qua việc thành lập các khu bảo tồn và các OECM (mục tiêu 30x30).

Theo ông Jake Brunner, Giám đốc Khu vực hạ lưu Mekong của IUCN, trong khi các khu bảo tồn phải có mục tiêu chính là bảo tồn thì các OECM có thể được quản lý với nhiều mục đích khác nhau nhưng phải đạt được mục tiêu bảo tồn hiệu quả và dài hạn. Việc thành lập các OECM phù hợp với chức năng nhiệm vụ của Bộ Tài nguyên và Môi trường, góp phần thúc đẩy bảo tồn nguyên vị đa dạng sinh học.

“Thể chế hóa các OECM không chỉ giúp Việt Nam thực hiện cam kết quốc tế mà còn bảo vệ đa dạng sinh học của các sinh cảnh bị đe dọa như những vùng núi đá vôi độc lập, các vùng đồng cỏ ngập lũ theo mùa, các vùng bãi triều ven biển mà hiện nay còn chưa xuất hiện nhiều trong hệ thống các khu bảo tồn”, ông Jake Brunner nhấn mạnh.

Bà Anja Barth, Cố vấn trưởng Dự án GIZ Việt Nam chia sẻ: "Dựa trên kết quả của một nghiên cứu mà GIZ Việt Nam ??ã phối hợp tiến hành cùng với Cục bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, Vụ quản lý rừng đặc dụng, ph??ng h??? (Bộ Nông nghiệp và PTNT) đã xác định 9 hạng mục các khu vực là OECM tiềm năng. Giai đoạn tới, Việt Nam cần xây dựng bản đồ của những khu vực này và đề xuất các cơ chế quản lý và quản trị tổng thể. Với việc công nhận các OECM, Việt Nam sẽ đạt được bước tiến đáng kể đối với hệ thống các khu bảo tồn và bảo vệ. Đây chính là nền tảng để thực hiện các cam kết của Việt Nam trong CBD và thực hiện mục tiêu 30x30 tại Việt Nam".

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Trí Tín, Giám đốc Chương trình Bảo tồn các loài hoang dã, WWF-Việt Nam cho rằng việc thực hiện OECM tại Việt Nam cần được tiếp cận một cách toàn diện, đảm bảo sự tham gia chủ động của cấp cơ sở và cộng đồng địa phương. WWF mong muốn phối hợp với các bên liên quan trong việc lựa chọn, thí điểm một vài mô hình ở khu vực Trung Trường Sơn, đóng góp cho việc hoàn thiện khung pháp lý và chính sách cho các OECM của Việt Nam.

OECM là khu vực được xác định về mặt địa lý, không phải là khu bảo tồn, được quản trị và quản lý theo những phương thức nhằm đạt được kết quả tích cực và bền vững lâu dài về bảo tồn đa dạng sinh học nguyên vị/tại chỗ với các chức năng và dịch vụ hệ sinh thái liên quan, đôi khi bảo tồn cả các giá trị văn hóa, tinh thần, kinh tế xã hội và giá trị có liên quan khác tại địa phương.

Tại Việt Nam, khung pháp luật quy định việc thành lập và quản lý OECM như một cách tiếp cận bảo tồn mang tính sáng tạo đang được tiếp tục nghiên cứu và xây dựng./.